Íslenski málhljóðamælirinn

Íslenski málhljóðamælirinn (ÍM) er íslenskt skimunarpróf sem metur framburð, hljóðkerfisþætti og skiljanleika tals hjá öllum aldurshópum (frá 2 ára aldri). ÍM gefur strax niðurstöður um stöðu í framburði og upplýsir hvaða málhljóð þarf að þjálfa. Í lok prófunar býr ÍM sjálfkrafa til skýrslu/samantekt um hvernig barn/einstaklingur stendur sig í að bera fram íslensk málhljóð. Þar kemur m.a. fram hvaða málhljóð þarf að þjálfa. Prófandi getur bætt eigin athugasemdum inn í skýrsluna, prentað hana út og/eða sent hana beint áfram til þess sem óskað er. Skimunartími tekur aðeins 5 til 15 mín og um leið birtist tilbúin samantekt. ÍM hefur innbyggð aldursviðmið barna á tileinkun íslensku málhljóðanna. Hægt er að velja um aldursbil frá 2 - 6 ára í styttri prófun eða leggja allt skimunarprófið fyrir. Skimun metur hvaða börnum þarf sérstaklega að gefa gaum að vegna framburðar m.t.t. áframhaldandi tilvísunar og inngrips strax eftir skimun. Tækið er sveigjanlegt eftir sérfræðiþekkingu notanda þ.e. hvort um er að ræða talmeinafræðinga, sérkennara, kennara, þroskaþjálfa eða aðra fagaðila. Til að geta nýtt Íslenska málhljóðamælinn til fulls býðst að sækja sérstakt námskeið: http://laerumogleikum.is/namskeid-malhljodamaelir/ Skimun kemur ekki í stað prófunar talmeinafræðings. Slakur framburður og hljóðavitund hefur áhrif á hljóðkerfisvitund. Rannsóknir sýna að börn í áhættu fyrir lestrarörðugleikum eru illa skiljanleg í tali strax upp úr 2 ára og 4 mánaða aldri. Þau börn sem ennþá eru illa skiljanleg við 5 ára og 10 mánaða aldur sýna slakari getu en jafnaldrar á íslensku prófi sem metur hljóðkerfisvitund og undirbúningsfærni barna fyrir læsi (HLJÓM - 2). Langtímarannsókn (birt í feb. 2016) sýndi að íslensk börn sem fengu slaka niðurstöðu á HLJÓM- prófinu á síðasta ári í leikskóla stóðu verr á samræmdum prófum í íslensku og stærðfræði í 4., 7. og 10. bekk grunnskóla. Íslenskar rannsóknir sýna að flest börn ná að bera fram ákveðin málhljóð á mismunandi aldri. Með ÍM verður hægt að draga úr áhyggjum fagfólks og foreldra og grípa til viðeigandi ráðstafana á réttum tímapunkti í lífi barns. Tvær myndasenur; borgarlíf og skógarlíf auk sjóræningamyndbands gefa möguleika á að meta hversu skiljanlegt barnið er í tali. Þær myndasenur má jafnframt nota til að gera óformlega skimun á málskilningi barnsins. Leiðbeiningar um þætti til að meta má finna á: http://laerumogleikum.is/myndasenur-malhljodamaelir/ Í Málhljóðamælinum er eftirfarandi: - Hægt að skima framburð eftir aldri barns og meta hvort um seinkun er að ræða miðað við jafnaldra - Tekur 5 – 15 mín með tilbúinni samantekt/skýrslu í lokin - Athugun á 25 samhljóðum í íslensku í fram-, inn- og bakstöðu orða þar sem hljóðin koma fyrir, auk samhljóðaklasa - Val um að skima framburð sérhljóða - Helstu fram,- inn- og bakstöðuklasar í íslensku eru prófaðir - R framstöðuklasar prófaðir - S framstöðuklasar prófaðir - Hljóðkerfisþættir greindir: myndunarstaður, myndunarháttur, röddun o.fl. - Merkt frávik: hljóði sleppt/brottfall, skiptihljóð, samlögun, bjögun á hljóði, klasafrávik - Upptaka og vistun hljóðgagna - Skráning athugasemda við hvert hljóð - Hægt að snúa mynd með/án texta að þeim sem prófaður er - Hægt að hlusta á hvernig öll orð eru borin fram - Skiljanleiki tals er metinn í orðum og setningum eftir sögumyndum og myndbandi - Hægt að bæta við eigin umsögn í skýrslu - Greint frá stöðu gagnvart greiðsluþátttöku SÍ í talþjálfun - Sívistun með möguleika á afritun gagna - Fleiri en einn prófstjórnandi getur skráð sig inn með sínu lykilorði og notað mælitækið - Unnt að skima fjölda nemenda og halda utan um stöðu þeirra með dagsettum skjölum hvers og eins Við þökkum eftirtöldum aðilum fyrir stuðning við þróun Íslenska málhljóðamælisins: Uppbyggingarsjóður Suðurnesja, Barnavinafélagið Sumargjöf, Samfélagssjóður Landsbankans Frekari upplýsingar: laerumogleikum.is